معرفی:

H-INDEX از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻋﻠﻢ ﺳﻨﺠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل 2005 ﻣﯿﻼدی ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻮرج ﻫﯿﺮش در داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ اﺑﺪاع ﺷﺪ. اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ در واﻗﻊ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻤﯽ ﺑﺮون داد ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ اﺑﺪاع ﺷﺪه اﺳﺖ. اچ اﯾﻨﺪﮐﺲ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺤﻘﻖ، ﮔﺮوﻫﯽ از ﻣﺤﻘﻘﺎن، ﻣﺮﮐﺰ ﯾﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ.

معیارهای سنجش در این شاخص به‌گونه‌ای است که می‌توان تأثیرگذاری علمی گروهی را نیزمعین کرد. با این شاخص می‌توان تأثیرگذاری یک دانشگاه و گروهی از اساتید را نیز به‌درستی مشخص کرد.

 

با استفاده از H-Index می‌توان پژوهشگران و محققان تأثیرگذار را از افرادی که تعداد مقالات بیشتری داشتند جدا کرد. در این شاخص تعداد مقالات علمی عامل مهمی تلقی نمی‌شود و تأثیرگذاری تنها عاملی است که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺH   ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﻮزﯾﻊ اﺳﺘﻨﺎدات داده ﺷﺪه ﺑﻪ آﺛﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮه ﯾﮏ ﻓﺮد ﯾﺎ ﮔﺮوﻫﯽ از اﻓﺮاد ﺻﻮرت  ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل وﻗﺘﯽ ﻓﺮدی 6 اﺛﺮ ﻋﻠﻤﯽ ( ﮐﺘﺎب، ﻣﻘﺎﻟﻪ و ...)  دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ 6 ﺑﺎر اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪه،  H-Index او6 است.

ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ H-index را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ می کنند Google Scholar و ISI ، Scopus ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺤﻮه ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎی ﻓﻮق ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ  ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد.

محاسبه شاخص عددی H چگونه است؟

اگر H تعداد مقالات نوشته‌شده توسط یک محقق و پژوهشگر باشد و هرکدام H دفعه استناد شده باشد. معیار مشخصی را برای پژوهشگر مشخص می‌کند.

توجه کنید که ممکن است یک نفر ۱۰۰ تا مقاله داشته باشد. اما اندیس اچ او فقط سه شود. برای محاسبه ساده این اندیس کافی است، مقالات خود را بر حسب تعداد ارجاع (refer) مرتب کنید و از بالا شروع کنید به حرکت به پایین و تاجایی در لیست تا سطر n، پایین بایید که مقالات بالاتر حداقل n بار ارجاع شده باشند. مثال زیر شاید مفید باشد. فرض کنید فردی 10 مقاله دارد که به ترتیب تعداد ارجاعات زیر را دارند.

تعداد مقالات
10	9	8	7	6	5	4	3	2	1
تعداد استنادات
23	20	15	10	6	3	2	1	0	0

H-Index او  برابر با   5  است. محاسبه H-Index روی محور به این صورت است که در محور افقی، هر عدد نشانگر تعداد مقالات در نظر  گرفته می‌شود و در محور عمودی، تعداد استناد به مقاله نشان داده می‌شود.

I10-Index توسط گوگل در پروژه اسکولارش معرفی شده و مورد استفاده قرار می گیرد. این اندیس تعداد مقالاتی را می شمرد که حداقل ۱۰ بار مورد استناد قرار گرفته اند.

در مورد مثال بالا، اندیس آی ۱۰ i10-index برابر با 4خواهد بود. اگر مقاله ششم این پژوهشگر چهار ارجاع دیگر نیز دریافت نماید، اندیس آی۱۰ او برابر پنج خواهد شد.

ﻣﺸﺎﻫﺪه H-Index  ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن در Web Of Scince

1- در ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ISI  ﻧﺎم ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را وارد و جستجوﮐﻨﯿﺪ:

**** تبصره مهم: برای جستجو در پایگاه مذکور باید امکان دسترسی به پایگاه برقرار باشد.

2- در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ، ﻣﻘﺎﻟات فرد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ روی Create Citation Report  ﮐﻠﯿﮏ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ؛

3- در عکس زیر ﻋﻼوه ﺑﺮ اچ-اﯾﻨﺪﮐﺲ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻌﺪاد ﮐﻞ اﺳﺘﻨﺎدات، ﺗﻌﺪاد اﺳﺘﻨﺎدات در ﺳﺎل و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﻨﺎدات را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد؛  ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﮐﻠﯿﮏ ﺑﺮ روی ﻫﺮ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی از آن ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛

ﻣﺸﺎﻫﺪه h-index  ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن در Scopus

ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﺳﮑﻮﭘﻮس  از ﻣﺤﺼﻮﻻت  اﻧﺘﺸﺎرات  اﻟﺰوﯾﺮ، از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺴﯿﺎر  ﻣﻌﺘﺒﺮی اﺳﺖ  ﮐﻪ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ  ﻣﯽ ﭘﺮدازد. ﺑﺮای ﻣﺸــﺎﻫﺪه اﯾﻦ ﺷــﺎﺧﺺ، از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ دانشگاه به آدرس  https://arakmu.ac.ir/diglib/fa  یا با آدرس خود ﭘﺎﯾﮕﺎه اﺳﮑﻮﭘﻮس https://www.scopus.com ﺷﻮﯾﺪ  و ﺳﭙﺲ  در ﺻﻔﺤﻪ  ا ﺻﻠﯽ  وارد ﺻﻔﺤﻪ  ﺟ ﺴﺘﺠﻮی  ﻧﻮﯾ ﺴﻨﺪه  ﺷﺪه  و ﻧﺎم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺟ ﺴﺘﺠﻮ  ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ. اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﺮای ﻣﺤﺎ ﺳﺒﻪ  ﺷﺎﺧﺺ  اچ در ﺣﺎل ﺣﺎ ﺿﺮ  از ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل  1995 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ا ﺳﺘﻔﺎده  ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت  ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﺳﺎل  ﻣﻨﺘ ﺸﺮ  ﺷﺪه  اﻧﺪ، ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ. ﺣﺎل آن ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ  ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد  ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ . دﺳﺘﺮﺳﯽ   ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ اچ  در اﺳﮑﻮﭘﻮس ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺷﺘﺮاک ﻧﯿﺴﺖ.

اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه، ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻻت، ﺗﻌﺪاد اﺳﺘﻨﺎدات و ﺷﺎﺧﺺ اچ و ﻧﻤﻮدار آن در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ.

ﻣﺸﺎﻫﺪه H-Index  ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن در  Google Scholar :

اﯾﻦ اﺑﺰار ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮔﻮﮔﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، راﯾﮕﺎن ﺑﻮده و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺛﺒﺖ ﯾﮏ ﺣﺴﺎب ﮐﺎرﺑﺮی در ﮔﻮﮔﻞ ﺷﺎﺧﺺ اچ ﺧﻮد را ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻧﺎم ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﮔﺮ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ درﺳﺘﯽ در ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺷﺎﺧﺺ اچ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد. در ﻣﻮرد اﯾﻦ اﺑﺰار، ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دادن ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﻘﺎﻻت در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ اچ )ﺣﺘﯽ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﯾﮕﺎن در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﯾﺎ در ﻣﺠﻼت ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ(، ﺑﻪ اﻧﺪازه اﺑﺰار ﻫﺎی دﯾﮕﺮ دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ از آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﺑﺰاری راﯾﮕﺎن اﺳﺖ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ.

اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی دﻗﯿﻖ ﺷﺎﺧﺺ اچ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﺧﺺ اچ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ. در ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎی اﺳﮑﻮﭘﻮس و وب آو ﺳﺎﯾﻨﺲ، ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ در اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﻪ و ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﮔﻮﮔﻞ اﺳﮑﺎﻟﺮدر ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ اﺳﻤﯽ، اﻣﮑﺎن ﺗﺪاﺧﻞ وﺟﻮد دارد و اﯾﻦ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﻔﺎوت در ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در اﺳﮑﺎﻟﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﺎذب اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻮد.

اندازه گیری دقیق شاخص H   به جامعیت پایگاه اطلاعاتی مورد جستجو بستگی دارد.از پایگاه های مختلف که در اسلایدهای قبل ذکر شد یکسان نباشد.